ตะเข็บ สัตว์ตัวเล็ก “ที่คนคิดว่าลูกตะขาบ”

ตะเข็บ สัตว์ที่หลายคนเข้าใจว่าเป็นพี่น้องกันกับตะขาบ บ้างก็บอกว่าเป็นตะขาบตัวเล็กที่อยู่ในตระกูลเดียวกันอย่างแท้จริง ซึ่งอันที่จริงแล้วนั้นสัตว์ทั้งสองชนิดเป็นสัตว์ไร้กระดูกสันหลังเหมือนแมลง กุ้งและปู แต่ตะเข็บกลับเป็นสัตว์ที่อยู่ในกลุ่มของกิ้งกือ ส่วนตะขาบเองนั้นอยู่ในตระกูลตะขาบ เรียกว่าเป็นสัตว์คนละกลุ่มกันเลย แต่ลักษณะบางอย่างอาจมีความคล้ายคลึงกัน เช่น เป็นสัตว์ที่มีลำตัวเป็นปล้อง ยาว และมีขาข้อปล้องที่มีจำนวนขาเยอะมาก

พอเข้าสู่ฤดูฝน เราจะได้พบเห็น ตะเข็บ มากยิ่งขึ้น โดยตะเข็บอาศัยอยู่ในดิน ชอบความชื้น กินซากใบไม้เป็นอาหาร ที่สำคัญเจ้าตะเข็บตัวจิ๋วนี้ยังกินเพลี้ยในดิน เป็นการช่วยกำจัดศัตรูพืชขนาดเล็ก ขับถ่ายออกมาเป็นปุ๋ยบำรุงต้นไม้ได้อีกด้วย

ชื่อสามัญและชื่อวิทยาศาสตร์

ชื่อสามัญ: ตะเข็บ (Soil centipede)

ชื่อวิทยาศาสตร์: กลุ่ม Geophilomorpha

อยู่ในไฟลัม Arthropoda ชั้น Chilopoda

ลักษณะทางกายภาพ

ลำตัว : ยาวและแบน มีปล้องจำนวนมาก

ขา : ทั้งสองข้างของแต่ละปล้องยื่นออกมาด้านข้าง ช่วยให้เคลื่อนที่ได้คล่องแคล่ว

ตา : ไม่มีดวงตาหรือดวงตาเจริญไม่สมบูรณ์

หนวด : มีหนวดคู่หนึ่ง ใช้ตรวจจับแรงสั่นสะเทือนและกลิ่น

ลำตัว : สีลำตัวมักเป็นสีเหลืองอ่อน น้ำตาล หรืออมส้ม

แหล่งอาศัย

-          พบในดิน ใต้ใบไม้ที่ผุพัง เศษไม้ หรือใต้ก้อนหิน

-          ชอบที่ชื้น อุณหภูมิคงที่ และแสงน้อย

-          พบได้ทั่วไปทั้งในป่า สวน และพื้นที่ชุ่มชื้น

ความเข้าใจผิด

หลายคนเข้าใจผิดว่าตะเข็บเป็นลูกตะขาบ หรือเป็นตะขาบชนิดหนึ่งที่มีขนาดเล็ก แต่ความจริงแล้ว ตะเข็บเป็นญาติกับกิ้งกือ และมีลักษณะที่แตกต่างจากตะขาบอย่างชัดเจน.

ตะเข็บและลูกตะขาบต่างกันอย่างไร

-          ตะเข็บ คือ กิ้งกือขนาดเล็กชนิดหนึ่งมีจำนวนขาถี่ ๆ เหมือนกิ้งกือทั่วไป ลักษณะเคลื่อนไหวช้า และปีนไต่ที่สูงได้ ตะเข็บไม่กัดคน แต่ก็มีพิษตรงปล้องจะขดตัวปล่อยพิษเหมือนกิ้งกือทั่วไป

-          ตะขาบ คือ ตะขาบมีหนวดและมีลำตัวเป็นปล้องแบน โดยแต่ละปล้องจะมีขา 1 คู่ ไม่เชื่อมติดกัน ตะขาบคลื่อนไหวรวดเร็ว และมีเขี้ยวพิษกัดคน

สำคัญอย่างไรต่อระบบนิเวศ

ตะเข็บเป็น“ผู้หมุนเวียนสารอาหาร” ถ้าเจอในแปลงผัก กระถางปลูกผัก ให้เก็บไว้นะอย่ากำจัดทิ้ง แต่ถ้าเจอในแปลงต้นกล้าแนะนำให้แยกทิ้งเพราะเจ้าตะเข็บจะกินต้นกล้าอ่อน ๆ กินซากพืช อินทรียวัตถุ ตะไคร่น้ำเป็นอาหาร และถ่ายออกมาเป็นสารอาหารในดิน ในด้านสารอาหารที่ถ่ายออกมาจะขึ้นอยู่กับสิ่งที่กินเข้าไป แต่ในเรื่องของความร่วนซุยนั้นคุณภาพเทียบเท่ามูลไส้เดือนเลย แต่มูลไส้เดือนจะนุ่มและละเอียดกว่า

แหล่งที่มา : 👇

ณัฐดนัย ลิขิตตระการ และคณะ (ม.ป.ป.) คู่มือประกอบภาพกิ้งกือที่พบในประเทศไทย กรุงเทพฯ

https://www.thaipbs.or.th

https://www.master-bug.com